Zatürre (Pnömoni) nedir?
Zatürre (pnömoni) akciğer enfeksiyonu anlamına gelen tıbbi bir terimdir. Genellikle hafif şekilde seyredip ağızdan alınan antibiyotiklerle tedavi edilen bu hastalık bazı durumlarda ağır enfeksiyonlara, yoğun bakım yatışlarına, organ yetmezliğine varan tıbbi sorunlara ve ölüme neden olabilmektedir. Özellikle 65 yaş üstü kişiler ve bağışıklık sistemini baskılayan tıbbi bir hastalığı olan kişilerde hastalığın ağır gitme olasılığı daha yüksektir.
Birçok farklı mikrop zatürreye sebep olabilir. Bunlar içinde önemli mikroplardan biri pmömokok isimli bakteridir. Dünya Sağlık Örgütünün 2005 yılındaki verilerine göre pnömokok enfeksiyonu nedeni ile 1,6 milyon insanın yaşamını yitirdiği bildirilmiştir. Bu nedenle pnömokok enfeksiyonları aşı ile önlenebilir ölümcül hastalıkların başında gelmektedir.
Zatürre (pnömokok) aşısını kimler yaptırmalıdır?
Pnömokok aşısı aşağıdaki durumlarda önerilmektedir:
- 65 yaşın üzerindeki herkes
- 65 yaşından genç ve aşağıdakilerden en az birine sahip kişiler:
- Kronik kalp, karaciğer, akciğer ve böbrek hastalığı olanlar
- Diyabetli kişiler
- Orak hücreli anemi ve hemoglobinopatisi olan kişiler
- Kanser hastaları
- Dalağı alınmış kişiler
- Kronik alkolizmi olanlar
- Beyin omurilik sıvısı kaçağı olan veya koklear implantlı kişiler
- Multipl sklerozda olduğu gibi uzun süreli bağışıklık sistemini baskılayıcı tedaviler kullanan hastalar
Multipl skleroz (MS) hastalarının pnömokok aşısı yaptırması gerekir mi?
Multipl skleroz (MS) ileri düzeyde özürlülük birikimi yoksa kendi başına, bağışıklık sistemini baskılayan bir hastalık değildir. Ancak, kullanılan tedavilerin bağışıklığı baskılaması nedeni ile ağır pnömokok enfeksiyonlarına yatkınlık beklenebilir. Buna karşın, MS hastalarında yapılan klinik çalışmalarda pnömokok enfeksiyonlarının daha sık olarak ortaya çıkmadığı izlenmektedir. Bu nedenle, ilaçlar pnömokok riskini arttırıyor olsa bile bu artış kar-zarar yaklaşımı çerçevesinde görece düşük bir düzeydedir.
MS tedavilerinden interferonlar, glatiramer asetat ve natalizumab tedavileri bağışıklık sistemini baskılamamaktadır. Bu ilaçları kullanan hastalarda izlenebilecek pnömokok enfeksiyonlarına bağlı ölüm sıklığının da sağlıklı insanlardan farklı olması beklenmemektedir. Bu nedenle, interferonlar, glatiramer asetat ve natalizumab tedavileri alan hastaların pnömokok aşısı yaptırıp yaptırmamalarını belirleyen kurallar genel toplumla aynıdır.
Fingolimod, teriflunomid, dimetil fumarat, okrelizumab, kladribin, siponimod, rituksimab ve alemtuzumab kullanan hastalarda ise bağışıklık sistemi baskılanmıştır ve pnömokok aşısı yapılması uygundur. Ancak, bu ilaçlar aşının hastada yeterli düzeyde bağışıklık sağlamasını engelleyebilir.
Zatürre aşısı nasıl yapılır?
Zatürre (pnömokok) aşıları yukarıda endikasyonları olan kişilere aile sağlığı merkezlerinde ücretsiz olarak yapılmaktadır. Aşılar kas içine enjeksiyon şeklinde yapılmaktadır.
Konjuge (KPA13) ve polisakkarit (PPA23) formunda iki çeşit pnömokok aşısı mevcuttur. Kişilere öncelikle KPA13 aşısının yapılması önerilmektedir. PPA23 KPA13’ten en az 8 hafta sonra (65 yaş üzerinde bir yıl sonra) yapılmalıdır. Daha önce PPA23 uygulandıysa bir önceki dozdan beş yıl sonra tekrarlanması gerekmektedir.
Zatürre (pnömokok) aşısı COVID-19’dan korur mu?
Pnömokok aşısının COVID-19 enfeksiyonundan koruyucu bir etkisi yoktur. Bunun nedeni her iki hastalığın farklı mikroplar tarafından oluşturulmasıdır.
Zatürre (pnömokok) aşısı MS atağını tetikler mi?
Aşılar MS’de genel olarak güvenlidir. Yapılan bilimsel çalışmalarda güvenli olduğu gösterilen aşılar içinde hepatit B, pnömokok, influenza (grip), insan papilloma virusu (HPV) ve tetanoz aşıları sayılabilir. Ancak, halen sarı humma aşısı ile ilgili yeterli kanıt bulunmamaktadır. Geçmişte yaygın olarak söylenen, aşılardan uzak durma önerilerinin doğru olmadığı günümüzde anlaşılmıştır.
MS için ilaç kullanırken aşı yaptırabilir miyim?
Evet, yaptırabilirsiniz. MS için kullanılan ilaçlar aşı ile etkileşmezler ancak aşının etkisini azaltabilirler. Buna karşın, aşıların MS ilaçları üzerinde olumsuz bir etkisi yoktur. Ancak, kortizon tedavisi alan hastalarda aşıların kortizon tedavisi bittikten en az iki hafta sonra yapılması önerilir.
9.9.2020
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK DİĞER YAZILAR
MS hastaları için COVID-19 hakkında öneriler