Multipl skleroz (MS) ve nöromiyelitis optika (NMO) hastaları COVID-19 aşısı olabilir mi?
Evet, olabilirler. Hatta “hastaların da sağlıklılar gibi aşı olmaları gereklidir” demek daha doğrudur. Bunun nedeni COVID-19 enfeksiyonunun ortaya çıkardığı, içinde ölüm de olan tıbbi riskin, aşıların ortaya çıkarabileceği tıbbi risklere göre çok daha yüksek olmasıdır.
Diğer nörolojik hastalar aşı olabilir mi?
Yukarıda söylenen durum diğer nörolojik hastalıklar için de geçerlidir.
COVID-19 aşısı olan MS ve NMO hastalarında ne gibi yan etkiler izlenmektedir?
Bu sorunun yanıtı henüz tam olarak kesinlik kazanmamıştır. Bunun nedeni, aşı çalışmalarına alınan hastaların kaçının MS veya NMO hastası olduğunun bilimsel yayınlarda henüz bildirilmemiş olmasıdır. Ancak, sağlıklı bireylerde COVID-19 aşısı sonrasında izlenen alerjik olaylar, kas ağrısı, ateş ve kırgınlık gibi yan etkilerin MS hastalarında daha sık olarak ortaya çıkması beklenmemektedir.
Bilimsel çalışmalar bazı aşıların nadiren MS ataklarını tetikleyebileceğini göstermektedir. Bu nedenle, COVID-19 aşısı sonrasında atakların tetiklenebilme riski mevcuttur. Bu riske rağmen, COVID-19 enfeksiyonuyla izlenebilecek sorunların çok daha ağır olması nedeniyle, MS hastalarının da herkes gibi aşılanması önerilmektedir.
Hangi marka COVID-19 aşısı olmalıyım?
Bu sorunun yanıtı henüz net değildir. Aşıların yeterli miktarda üretim ve dağıtımının önümüzdeki 12 ayı alabileceği öngörülmektedir. Bu nedenle, şu aşamada hastaların temin edebildikleri ilk aşıyı olmaları akılcı görülmektedir.
Bu yazının hazırlandığı Ocak 2021 itibarı onay almış olan aşılar (Sinovac, Pfizer/Biontec ve Moderna) ya inaktive virus ya da RNA teknolojisi ile üretilmiş aşılardır. Ancak, onay aşamasında olan veya halen klinik çalışması yürütülen aşıların bazıları canlı virüs aşılarıdır. Canlı virüs aşılarının da bağışıklık sistemi ilaçlarla baskılanmış olan hastalara uygulanmaması gereklidir. Bu yüzden, yukarıda söz edilenler dışındaki aşılar için sizi takip eden hekiminizin görüşünü almanız doğru olacaktır.
Kullandığım tedavi ile COVID-19 aşıları etkileşir mi?
COVID-19 aşıları kullandığınız tedavinin etkisini değiştirmez. Ancak, kullandığınız tedavi COVID-19 aşısı ile hedeflenen antikor oluşumunun etkinliğini düşürebilir. Bu durum özellikle kortizon, azatioprin, mikofenolat, okrelizumab, rituksimab, fingolimod, alemtuzumab, siklofosfamid ve kladribin alan hastalar için geçerlidir. MS ve NMO hastalarında kullanılan diğer tedavilerin ise aşıların etkinliğini düşürmesi söz konusu değildir. Ayrıca, bağışıklık düzeyini azaltan yukarıdaki tedavilerin aşıların yan etki riskini artırması da beklenmemektedir.
COVID-19 aşısını yaptırmak için en uygun zaman hangisidir?
Bu sorunun yanıtı aldığınız MS tedavisine göre değişmektedir. Eğer interferon, glatiramer asetat, fingolimod, teriflunomid, dimetilfumarat, azatioprin, mikofenolat veya natalizumab tedavileri alıyorsanız, aşıyı temin eder etmez yaptırabilirsiniz. Ancak, okrelizumab veya rituksimab tedavileri alıyorsanız son dozunuzdan 4 ay geçtikten sonra aşıyı yaptırmanız aşının etkisini arttırabilir. Aşının ikinci dozu yapıldıktan sonraki bir ay içinde bahsi geçen ilaçları almamanız uygun olacaktır.
Kladribin ve alemtuzumab tedavisi alan hastaların ilk uygulamadan sonraki 10. ayda aşı yaptırmaları ve bir sonraki kürden bir ay önce aşının ikinci dozunun bitmesi aşının olumlu etkisini arttırabilir.
COVID-19 aşısı olurken MS için kullandığım ilaçları kesmem gerekir mi?
Aşı olurken MS için kullandığınız ilaçları aynı şekilde devam etmeniz gerekmektedir. Doktorunuzun haberi ve onayı olmadan ilaçlarınızı kesmemelisiniz.
MS’in aşısı mı bulundu?
Uzun yıllardan beri MS’in tedavisi ile ilgili birçok bilimsel çalışma yapılmaktadır. Bunların içinde aşı benzeri ilaçlar da mevcuttur. Halen hayvan deneyi düzeyinde olan bu tedavilerin insanlarda etkin olduğunun gösterilmesi, yıllar sürebilecek bir çalışma süreci ile mümkün olabilecektir. Bu nedenle, sosyal ve yazılı medyada “MS’in aşısı bulundu” gibi sansasyonel başlıklarla sunulan haberlerin gerçeği yansıtmadığını belirtmek isteriz. Geçmişte hayvan deneylerinde çok etkin çıkan birçok tedavinin insan deneylerinde istenen sonuçlara ulaşamadığını akılda tutmak gerekir.
16.1.2021