Anti-MOG ilişkili hastalık (MOGAD) nedir?
Anti-MOG ilişkili hastalık (MOGAD) anti-MOG antikorunun izlendiği hastalıkların tümüne verilen isimdir. Bu durum tek bir hastalıktan çok hastalıklar spektrumu olarak da adlandırılır. Bu hastalığa bir spektrum hastalığı tanımının kullanılmasının nedeni, alta yatan sorunun aynı olmasına karşın hastalarda çok farklı belirtilerin ortaya çıkmasıdır. Anti-MOG antikoru akut dissemine ensefalomiyelit (ADEM), nöromiyelitis optika (NMO), göz siniri iltihabı (optik nevrit), omurilik iltihabı (miyelit), mikropsuz beyin iltihabı (otoimmün ensefalit) ve çocukluk çağında izlenen multipl skleroz gibi çok farklı klinik bulguları izlendiği hastalıklara neden olabilmektedir.
Anti-MOG ilişkili hastalık (MOGAD) tıp literatürüne yakın bir zamanda girmiştir. Geçmişte NMO olarak tanı alan bazı hastaların yakınmalarının bu antikor nedeni ile ortaya çıktığı saptanmıştır.
MOGAD hastalığı genellikle 30-40 yaşlarında başlamaktadır. Ancak bilimsel yayınlarda 18’den 78 yaşına kadar başlangıç yaşı olan hastalar bildirilmiştir. Kadın ve erkeklerde eşit sıklıkta ortaya çıkan bu hastalıkta hastaların %90’nında göz siniri iltihabı veya omurilik iltihabı izlenir. Bunlar dışında nadir olmakla birlikte beyin iltihabı olan hastalar da gözlenebilir.
MOGAD bir atak ile başladıktan sonra başka atakların izlenebildiği bir hastalıktır. İlk beş yılda hastaların %60’ında atakların tekrarladığı görülür. Bu tekrarlar da özellikle ilk 2 yılda izlenir (%40 oranında).
Anti-MOG nedir?
Anti-MOG miyelin oligodendrosit glikoprotein (MOG) isimli sinir kılıfı proteinine bağlanan bir antikordur. Bu antikor MOG proteinine bağlandıktan sonra sinir kılıfında iltihaba neden olup beyin ve omurilikte hasara oluşturur.
Anti-MOG antikoru sinir kılıfının bütünlüğünü bozarak, uzun dönemde sinirin kendisinde de hasarın kalıcı hale gelmesine neden olur.
Hangi hastalarda anti-MOG antikoru bakılmalıdır?
Aşağıdaki durumlarda anti-MOG antikorunun bakılması önerilmelidir:
- Tekrarlayan göz siniri iltihabı
- Tekrarlayan omurilik iltihabı
- Her iki göz sinirinde aynı anda iltihap olması durumunda
- Sadece göz siniri iltihabı ve omurilik iltihabı yaşayan multipl skleroz hastalarında
- Anti-akuaporin 4 (anti-AQP4) antikoru saptanmayan nöromiyelitis optika (NMO) hastalarında
- Tipik olmayan mikropsuz beyin iltihaplarında
Anti-MOG antikorunun varlığı nasıl anlaşılır?
Anti-MOG antikoruna kan testi ile bakılır. Kandan ayrılan serumda antikorun olup olmadığı immünhistokimya ismi verilen özel bir laboratuvar yöntemi ile anlaşılmaktadır. Maalesef bu test günümüzde sadece uzmanlaşmış laboratuvarlarda bakılabilmektedir.
Anti-MOG hastalığı (MOGAD) nasıl tedavi edilir?
MOGAD’da mikropsuz iltihap geliştiği için hastalara öncelikle kortizon (steroid) tedavisi verilerek hastalığın erken bulgularının ortadan kalındırılması amaçlanır. Takip eden süreçte başka bir atağın olmasını engellemek için bağışıklık sistemini baskılayan ilaçların da tedaviye eklenmesi gerekir. Bu ilaçlar arasında ilk sırada kullanılan tedavi ağızdan alınan azatioprin (İmuran) isimli ilaçtır. Bu tedavi altında atak geçiren hastalarda ise B lenfositlerini baskılayan rituksimab (Mabthera) veya kemoterapötik özellikleri olan siklofosfamid (Endoksan) tedavisinin verilmesi gerekebilir.